Verwerkingsopdracht 3 over Een Schitterend Gebrek door Arthur Japin, klas 5

Een schitterend gebrek
Door Romy de Block, 5C

Algemene Informatie

Auteur: Arthur Japin
Titel: Een schitterend gebrek
Plaats van uitgave: De Arbeiderspers
Jaar van uitgave: 2008
Jaar van eerste uitgave: 2003
Aantal pagina’s: 239
Genre: roman

Korte samenvatting

Het hoofdpersonage is de jonge Lucia. Ze woont op het landgoed Pasiano. Tijdens een feest ontmoet ze daar Giacomo Casanova. De twee zijn op slag verliefd en beloven elkaar de eeuwige trouw. Dan slaat het noodlot toe. Tijdens een werkreis van Casanova krijgt Lucia de pokken. Hoewel ze deze overleeft, houdt ze er een groot litteken aan over op haar gezicht. Lucia is getekend voor het leven. Ze besluit uit het leven van Giacomo te verdwijnen. Jaren later ontmoeten ze elkaar weer in Amsterdam. Lucia heeft een voile op. Daarom herkent Casanova haar niet. Vanaf dat moment wordt haar hele verhaal verteld. Hierdoor kom je erachter dat Lucia eigenlijk geen andere keus had dan om van Giacomo te vluchtten.

Verwachtingen

Toen ik de titel, ‘een schitterend gebrek’, voor het eerst hoorde, was ik meteen benieuwd naar het boek. Veel mensen had ik er al over horen praten, maar nooit had ik er iets mee gedaan. Toen ik toch besloot om eens wat beter naar het boek te gaan kijken, en de achterkant van het boek las, werd dit alleen maar versterkt. Er werd ook maar geen kleine hint gegeven, over wat ; het gebrek’ dan wel niet kon zijn. Ik bleef aan het boek denken en besloot het te gaan lezen.  Mijn verwachting was een enorm romantisch boek met waarschijnlijk wel een cliché einde.

Motieven

Liefde
De eerste liefde van Lucia met Giacomo staat centraal. Voor de bruiloft van de dochter van de gravin komen als gasten vanuit Venetië onder anderen de broers Francesco en Giacomo Casanova. Giacomo en Lucia, zeventien en veertien jaar oud, worden stapelverliefd op elkaar. Als Giacomo weer weg moet, beloven ze elkaar trouw en besluiten zich te verloven . Ongeveer een half jaar later, niet lang voordat Giacomo terugkeert, slaat het noodlot toe. De huisonderwijzer waar Lucia les van krijt, krijgt de pokken en sterft. Lucia verzorgt hem en raakt ook besmet. Ze laat zich aan armen en benen vastbinden om de pokken niet open te kunnen krabben. Het enige deel van haar lichaam, waar ze wel aan kan krabben, is haar gezicht. Als zij de ziekte heeft overleeft blijkt haar gezicht volledig verminkt door de littekens. Ze wil Giacomo niet meer onder ogen komen en neemt de beslissing om zich voor Giacomo's carrière op te offeren. Ze laat hem vertellen dat ze er met een knecht vandoor is gegaan. Het geluk van Giacomo stelt zij boven haar eigen geluk. Door het verhaal heen blijft Lucia aan Giacomo denken. Uiteindelijk verandert ze haar naam, en als zij met haar leermeesteres in Venetië is, doet ze er alles aan om Giacomo maar niet tegen te hoeven komen. Hier besluit ze zich ook te sluieren. De liefde speelt in het eerste deel dus een enorme rol. Haar liefde voor Giacomo heeft haard ir leven gegeven, maar die liefde zal zij altijd blijven voelen.

Haar baan als prostituee wordt door de sluier een stuk aangenamer. Veel mannen willen haar, ook uit de betere kringen. Ze krijgt een heel comfortabel leven, wanneer een beperkt aantal Amsterdamse prominenten zich, elk op zijn vaste wekelijkse avond, met haar kunnen bezighouden. Hier komt de liefde weer terug. Geen werkelijk liefde, maar de mannen krijgen wel een glimp van haar liefde, gemeend of niet.

Een van die vaste klanten neemt haar op een avond mee uit naar de schouwburg. Hij stelt haar voor aan een Frans sprekende gast: le Chevalier de Seingalt. Zij herkent hem meteen, haar vroegere geliefde Giacomo. Door haar sluier, voile genoemd, en haar andere naam, herkent hij Lucia niet.  Ze kunnen het meteen goed vinden en voeren intrigerende gesprekken, onder andere over trouw en ontrouw van vrouwen en mannen, gesprekken die telkens balanceren op de rand tussen onthulling en geheimhouding. Uiteindelijk vrijen  ze ook, waarbij Lucia/Galathée haar gelaat zoals altijd bedekt houdt. Hier komt de oorspronkelijke liefde tussen Lucia en Giacomo weer terug. Hij weet dan wel niet dat de Galathee, waar hij de liefde mee bedrijft, zijn vroegere geliefde Lucia is, maar Lucia weet dit natuurlijk wel.

Bij Giacomo's afscheid verspreekt zij zich en laat de naam van Lucia vallen. Als Giacomo terugkeert naar Amsterdam, schrijft Lucia, onder de naam Galathee, hem een brief dat hun weerzien uitgesteld moet worden. Wel zegt zij te weten waar (de echte) Lucia zich bevind. Hij en Lucia zien elkaar terug in een bordeel, maar Giacomo is geschokt en beseft dat hij haar onrecht heeft aangedaan. Ze zien elkaar hierna nooit meer en Lucia trouwt met een andere man. Hierbij wordt de liefde beëindigd tussen Lucia en Giacomo. Hij beseft echter niet dat hij eigenlijk weer verliefd op haar is geworden, maar hij kent haar alleen als de gesluierde Galathee.

Sluier/masker

De sluier komt ook telkens terug ik het verhaal. Door de verminkingen beluit zij zich te sluieren. Hierdoor gaat haar baan als prostituee ineens een stuk beter. Mannen zijn nieuwsgierig naar haar. Als zij uiteindelijk opgepakt wordt, omdat zij seks heeft gehad met een Jood, wordt zij tentoongesteld zonder sluier. Ze word uitgejoeld en vernederd. Als ze vrijkomt, gaat ze later met haar minnaar ,mister Jamieson, een keer terug naar het spinhuis. Daar wordt haar sluier afgepakt door een hoer, die daar tentoongesteld werd. Zij herkende Lucia, toen ze haar voile aftrok. Jamieson zag voor het eerst haar verminkingen, maar vond het niet erg.
Over de sluier zegt zij het volgende: Ik verstop de wereld, ik heb een sluier voor haar neergelaten. Door die waas van kant en zijde oogt zij (de wereld) zoveel zachter.
De werking van de sluier voor mannen noemt zij opmerkelijk. Mannen willen het liefst wat hun verboden wordt.
De sluier speelt ook een grote rol in het terugzien van Giacomo. Hij herkent haar niet, door haar andere naam, haar volwassen lichaam, en natuurlijk door haar sluier. Die sluier verbergt de echte Lucia. Hij leert haar alleen kennen als Galathee. Als Giacomo ‘de echte’ Lucia weer ziet zonder sluier, wil hij haar niet. Wel wil hij Galathee, terwijl dit dezelfde personen zijn, alleen wordt de ene verborgen door een sluier.

Spiegel met de Heilige Lucia

Haar grootvader was decorateur. Hij werkte met spiegels en moest kamers inrichten. De ouders van Lucia elkaar ontmoet, door in deze spiegels naar elkaar te kijken. De spiegel, het hangertje dat zij van haar grootvader had gekregen, bezat de ogen van de van de Heilig Lucia. In dit spiegeltje ziet zij voor het eerst haar pokken gezicht. Deze hanger heeft zij verkocht om aan geld te komen. Toen ander geld haar snel werd aangereikt, kocht zij het terug.  

Als Lucia Seingalt ontmoet in het bordeel, heeft zij de hanger zichtbaar om gedaan. Zo zal hij haar herkennen, omdat ze deze vroeger bij hem ook had gedragen.

Thema’s

De roman speelt zich af rond 1750. In die tijd heerste het rationalisme. Toch was er al wel sprake van de opkomst van de Romantiek, die alle nadruk legde op het gevoel. De botsing tussen verstand en gevoel, rede en geloof, redenering en ervaring bepaalt de thematiek van Een schitterend gebrek .

Als klein kind groeit Lucia op als natuurkind, maar door de Franse huisonderwijzer wordt zij overgoten met het rationalisme. De jeuk van de pokken doorstaat zij door haar ratio: 'Ik maakte mij van mijn lichaam los (...) en vond een schuilplaats in mijn geest. (...) Telkens slaagde mijn verstand waar mijn gevoel faalde. (...) Mijn verstand kan mij overal uit redden'. Ook de beslissing om haar liefde voor Giacomo te onderdrukken, zodat hij carrière kan maken, neemt ze op puur rationele gronden.

Op allerlei momenten in haar leven komt de rede haar te hulp. Zo kan ze haar baan als prostitué goed volhouden, omdat zij als het ware buiten zichzelf kan treden en seks met vreemden als een afwezige ondergaan.

De Franse gravin die haar in bescherming nam, had al wel kennis gemaakt met de opkomende Romantiek. Ze verwierp het rationalistische kennen en weten en zwoer bij 'het intuïtieve weten' en de 'intuïtieve kennis' (p. 123). Galathée werd door haar omgeschoold en kreeg van haar als voornaamste les mee: 'De rede biedt ons vele mogelijkheden tegelijk. De intuïtie kiest daaruit feilloos de beste'.
De grootste levensles voor Galathee, die ook samengaat met de Romantiek, is dat de mens moet liefhebben. Het is de openingszin van haar levensverhaal: 'Als ik één ding kan is het liefhebben'. Iets nauwkeuriger nog omschrijft ze die levensles aan het eind: ‘liefde geven is het allerbelangrijkste, belangrijker dan liefde ontvangen’. Ze vertrouwt daarbij volledig op haar intuïtie en volgt een van haar minnaars naar Amerika.
De titel van het boek is te verklaren door een gesprek tussen de broers Casanova. Als zij over Lucia praten en Giacomo haar kwaliteiten opnoemt, gaat het gesprek als volgt: ‘Ze heeft alleen één ernstige tekortkoming.’ ‘Welke dan?’ ‘Zij is te jong.’ ‘Wat een schitterend gebrek!’.
Waarschijnlijk is de titel op het hele verhaal toe te passen. Lucia’s gebrek is weliswaar niet 'schitterend', maar soms wel vruchtbaar en verrijkend . Haar gemaskeerd gebrek blijkt in de prostitutie enorm goed voor haar klandizie. En van de grote les over de liefde die zij uit het leven heeft getrokken, zegt ze: 'Zo zegepralen wij alsnog. Dit heeft mij mijn gebrek geleerd'

Beoordeling

Schrijfstijl
Naar mijn mening is de schrijfstijl van Japin lichtelijk ouderwets en deftig. Dit is niet heel raar, gezien de periode waarin het zich afspeelt.  De stijl is erg sober en direct. Taal en stijl passen daardoor uitstekend bij de achttiende-eeuwse context van deftige salons en bepoederde pruiken. Er is veel oog voor de sierlijke en verfijnde aspecten van die tijd. Er wordt een duidelijk beeld geschetst tussen de overgang van Verlichting en Romantiek.
In verband met de botsing tussen Verlichting en Romantiek wordt er veel gefilosofeerd in de roman. Er zijn heel wat beschouwingen en discussies in het verhaal opgenomen, die soms wat moeilijk te lezen zijn. Een voorbeeld van zo’n dialoog is die tussen Giacomo en Galathée. Het zijn indringende gesprekken tussen twee geschoolde gesprekspartners, die volledig aan elkaar gewaagd zijn. Ze voeren gesprekken over trouw en betrouwbaarheid, over bedrog van mannen en vrouwen, over waarachtig liefhebben en bemind worden, over verlies van idealen en leven met illusies. Dit zorgde voor een grote spanning, omdat dit te maken heeft met het feit dat Lucia hem heeft laten zitten.

Tijd

 Het verhaal is in een niet-chronologische volgorde geschreven. In het begin van het verhaal is er sprake van twee verhaal lijnen; Lucia vroeger en Lucia in het heden. Verder in het verhaal is er alleen nog sprake van de verhaallijn van Lucia in het heden.  Er wordt geen gebruik gemaakt van flashbacks. Wel zijn er terugwijzingen, die meer in haar gedachten plaatsenvinden.

Ruimte

Het verhaal speelt zich af op verschillende plekken in Italië en in Amsterdam. In diverse kringen. Deze ruimtes zijn essentieel voor het verhaal. De ruimtes geven de sfeer aan. De eerste ontmoeting tussen Giacomo en Lucia vindt plaats op een rustige, mooi landgoed van de Gravin. Dit is bijna een cliché om daar verliefd te worden.

Eindoordeel

Ik vond ‘Een schitterend gebrek’ een van de mooiste boeken die ik heb gelezen. Het gaat over het echte, harde leven, zonder een cliché einde. Als alles in het begin zo mooi lijkt te gaan, de liefde tussen Giacomo en Lucia, blijkt toch dat dit enorm kan worden verstoord (pokken). De persoonlijkheid van Lucia is een voorbeeld voor iedereen. Ze offert haar eigen geluk op, alleen voor de carrière van haar geliefde. Ze heeft het door haar beslissing vaak moeilijk, maar toch weet zij zich te redden en eindigt zij gelukkig.
De manier van schrijven vond ik ook super. Uitgebreide omschrijvingen zodat je het echt voor je kon zien. De dialogen en filosofische gedachten vond ik erg leerzaam om te lezen. Ze gaven je een inzicht op een heel andere manier van denken en zetten je daardoor ook aan het denken. Ze zaten moeilijk maar toch logisch in elkaar wat het geheel ook indrukwekkend maakte.

Bronnen

http://www.scholieren.com/boekverslagen/21650
https://docs.google.com/viewer?a=v&pid=sites&srcid=ZGVmYXVsdGRvbWFpbnxuZWRlcmxhbmRzY2FtcGh1c2lhbnVtfGd4OjFmNWFjM2JjOTFhMGQ2M2Q
http://recensies.infonu.nl/kunst-en-cultuur/55065-een-schitterend-gebrek-versus-de-romantiek.html
http://www.scholieren.com/boekverslagen/30934