Verwerkingsopdracht Naturalisme over Van de koele meren des doods door Frederik van Eeden

Van de koele meren des doods

Door Romy de Block, 6C

Algemene informatie 

Auteur: Frederik van Eeden

Titel: Van de koele meren des doods

Uitgever: Walvaboek

Jaar van eerste uitgave: 1900

Aantal pagina’s: 297

Genre: psychologische roman

Korte samenvatting

Hedwig Marga de Fontayna is halverwege de 19e eeuw opgegroeid in een Hollandse provinciestad. Ze groeit op in een rijk milieu, maar haar leven krijgt een ingrijpende wending als zowel zij als haar moeder tyfus krijgt. Hedwig overwint de ziekte, haar moeder echter niet. Moeder was een echte voorbeeldfiguur voor Hedwig en haar verlies kan dus niet één-twee-drie opgevangen worden.
Ieder lid van de familie verwerkt het verdriet op zijn/haar eigen manier. Hedwig heeft regelmatig huilbuien en wordt hierdoor als ziekelijk afgeschilderd. Ook haar vader toont geen greintje begrip. Haar karakter werd grotendeels door dit voorval gevormd. Haar jeugd verloopt verder moeizaam en na de zoveelste ruzie met de nieuwe huishoudster, die ook de moederrol op zich wil nemen, probeert Hedwig zelfmoord te plegen. Dit mislukt gelukkig
Ze raakt verwikkeld in enkele affaires maar blijkt geen kei in relaties te zijn. Al haar partners zijn eerder goede vrienden dan geliefdes. Ze krijgt tijdens haar relatie met muziekkant Ritsaart zelfs een kind, die echter na 23 dagen al sterft.
Ze raakt in Parijs verslaafd aan de morfine, wordt prostituée en beland na een zenuwinzinking in het ziekenhuis "Saint-Jean". Ze wordt daar verzorgt door de uitermate wijze verpleegster Laura, die telkens weer een opbeurend woordje voor haar klaar had. Na haar herstel probeert ze een vroegere relatie te herstellen met haar echtgenoot, maar tevergeefs. Op 33-jarige leeftijd sterft Hedwig aan longontsteking. Zo jong gestorven, maar wel erg veel meegemaakt.

Naturalisme

De naturalistische schrijvers willen een zo natuurgetrouw mogelijk beeld geven van de hoofdpersonen. Hierbij werd uitgegaan van psychologische waarnemingen. De verteller beschrijft de personages van buiten- en binnenuit. Hij geeft geen oordelen over de handelingen of gedachten. Omdat de verteller vrijwel onzichtbaar is, lijkt het of de naturalistische schrijvers objectief waren. Dit is echter niet het geval. Ze maakten gebruik van veel sombere invloeden: 

• pessimisme: de werkelijkheid en het leven brengen onvermijdelijk en voornamelijk ongeluk en ellende voort.
• determinisme: de mens speelt een ondergeschikte rol in zijn eigen lot, dat van buitenaf bepaald wordt. Het is een product van de erfelijke eigenschappen die bij de geboorte zijn vastgesteld. De hoofdpersonen zijn vaak labiele, overgevoelige vrouwen uit de kringen van de gegoede bourgeoisie. 
• fatalisme: het noodlot is onvermijdelijk en voorbeschikt.

Pro-argumenten

Pessimisme 

Een pssimistische kijkt op de wereld is erg negatief. Zoals net al genoemd: de werkelijkheid en het leven brengen onvermijdelijk en voornamelijk ongeluk en ellende voort. Van de koele meren des doods is naar mijn mening een erg pessimistisch boek. Hedwig heeft vanaf het begin van het boek al een soort 'donkere vlek', die zij met zich meedraagt. Heel haar leven verlangt Hedwig naar rust en stilte. Volgens haar zal het volmaakte dit haar geven. Dit lukt echter niet, want niemand is volmaakt. Al het moois dat zij beleeft of ziet, wordt steeds weer aangetast door twijfel en naargeestigheid. Dit zorgt ervoor dat ze een steeds groter verlangen naar de dood krijgt. Ze denkt dat de dood haar zal voeren langs stille wateren, langs grote, koele meren, die haar zullen troosten, zoals een moeder troost. 

Somberheid

De hoofdpersonen zijn vaak zwaarmoedige figuren die een uitzichtloos bestaan leiden. Dit is goed toe te passen op dit boek van Frederik van Eeden. Hedwig lijkt niet goed te kunnen genieten van het leven. Elke keer komt de somberheid, 'de donkere vlek' naar mijn mening, terug in haar leven. In het begin niet zo vaak, maar dit groeit uit tot meerdere keren op een dag.  Het hele gevoel wat ik bij het boek kreeg, is donker en somber. Vrij weinig wordt het thema blijdschap aangehaald. Een van de weinige keren wanneer Hedwig zich vrolijk of opgelucht voelt, is wanneer de zus van haar vriend overlijd. 

Objectiviteit

Zoals eerder genoemd, zijn de vertellers in naturalistische romans niet objectief. Bij Frederik van Eeden ging het om méér dan een objectieve, natuurgetrouwe beschrijving. Hij gebruikte het genre van de psychologische roman om zijn ideeën en idealen uit te dragen. De verteller nam geen neutraal standpunt in. 

Contra-argument

Determinisme

Het determinsme gaat ervan uit dat het lot van iemand van buitenaf bepaald wordt. Het lot is het product van de eigenschappen die bij de geboorte al zijn vastgesteld. Het determinesme ontkent het bestaan van de vrije wil. Men wordt beinvloed door milieu, opvoeding en klimaat. 

Frederik Van Eeden stond afwijzend tegenover de onverhulde beschrijvingen van seksualiteit door naturalistische romanciers. Van Eeden vond seksualiteit een delicate zaak, die niet ontheiligd mocht worden door alles te vertellen hoe het er werkelijk aan toe ging, zoals de vele naturalisten deden. Ook werd Hedwig niet afgeschilderd als iemand die het slachtoffer is van haar aanleg en van ongunstige milieu-factoren, zoals vele andere naturalistische schrijvers doen. In het voorwoord van de tweede druk wilde hij laten zien:

hoe het mogelijk is, deze ogenschijnlijke overmachtige en overweldigende invloeden onzer kranke maatschappij, ondanks de ongunstigste lotswisseling, door het allertederst zielsgestel te weerstaan, en ondanks diepsten val tot eindelijk heil te verwerken, mits geloofdsmoed en Godsvertrouwen bewaard worden (p. 6).

Conclusie 

Naar mijn mening kan het boek Van de koele meren des doods een naturalistische roman genoemd worden. De verteller van het verhaal is niet objectief, het hele verhaal en de gedachten zijn vrij somber en Hedwig is erg pessimistisch. Deze kenmerken wegen niet op tegen het contra-argument van het determinsme. 

Bronnen

http://nl.wikipedia.org/wiki/Naturalisme_(literatuur)

http://www.scholieren.com/boekverslag/53848

http://www.scholieren.com/boekverslag/55829

De Kroongetige door Maarten 't Hart, klas 6

De Kroongetuige 

Door Romy de Block, 6c

Algemene informatie 

Auteur: Maarten 't Hart

Titel: De kroongetuige

Uitgever: De Arbeiderspers

Jaar van eerste uitgave: 1983

Aantal pagina’s: 212

Genre: Roman 

Samenvatting 

Thomas Kuyper is onderzoeker en doet aan de universiteit onderzoek naar kannibalisme bij ratten. Hij is getrouwd met Leonie en ze hebben geen kinderen, omdat zij onvruchtbaar is. Wanneer Leonie een week bij haar moeder is, gaat Thomas uit met Jenny Fortuyn, op wie hij verliefd is. Na een kroegentocht wil ze niet met hem naar huis. Na een ruzie vlucht ze en verdwijnt spoorloos. Thomas wordt ervan beschuldigd Jenny vermoord te hebben. Hij zou haar aan de ratten gevoerd hebben. Een paar weken later wordt hij gearresteerd. Ondanks alle bewijs: de ratten, de getuigenis van de overbuurman en de kleren van Jenny die in zijn laboratorium gevonden zijn, blijft hij ontkennen en zwijgen. Leonie mag hem niet bezoeken. Daarom schrijven ze brieven. Als dit verboden wordt gaat Leonie zelf op zoek naar de waarheid en schrijft de resultaten op in haar dagboek. Ze heeft onder andere een gesprek met Robert, de vriend van Jenny. In het laboratorium ontdekt ze een lijk op sterk water, maar dat verzwijgt ze tijdens het proces. Uit het laboratorium blijken veel drugs gestolen te zijn. Omdat Thomas' schuld niet kan bewezen worden, wordt hij vrijgesproken. Leonie is niet zo zeker van zijn onschuld en laat hem het lijk zien. Hierdoor wordt alles duidelijk, het lijk blijkt de vrouw van Robert te zijn. Robert was er, na de moord op zijn vrouw, met Jenny- verkleed als Roberts vrouw- vandoor gegaan. Ze hebben de gestolen drugs meegenomen. Op weg naar huis denkt Leonie weer aan het feit dat ze onvruchtbaar is. Door een bericht in de krant over de eerste reageerbuisbaby krijgt zij weer hoop.

Thematiek 

Er zijn eigenlijk twee belangrijke thema’s. Ten eerste het verstoorde huwelijk van Thomas en Leonie. Het gaat de verkeerde kant op vanwege hun kinderwens: Leonie blijkt onvruchtbaar. Hierdoor voelt ze zich schuldig tegenover Thomas.  Haar kinderloosheid wordt een obsessie. Daarom is ze ook zo fel tegen abortus. Kinderen komen telkens terug in het boek, in de vorm van onderwerpen als kinderloosheid en kindermoord: de pasgeboren ratjes die worden opgevoerd aan de schildpad, Kerstmis, enz. 

Ten tweede is de verdwijnign van Jenny een thema. Er wordt een proces aangespannen tegen Thomas, omdat men hem verdenkt van de moord. 

Spanning

Spanning wordt veel gebruikt in het boek. Je komt steeds meer te weten over de verdwijning van Jenny. Het eerste deel van het verhaal wordt verteld vanuit het perspectief van Thomas. Nadat hij beschuldigd wordt van de moord op Jenny, gaat het perspectief over naar zijn vrouw, Leonie. Zij probeert de onschuld van haar man te bewijzen. Naar mijn mening is een spannend stuk uit het boek, toen Leonie in het laboratoruim een lichaam op sterk water vond. De identiteit was niet wast te stellen in eerste instantie, vanwege het troebele water. Als Thomas later vrij komt, vanwege gebrek aan bewijs, gaat hij mee kijken in het laboratorium. Thomas gaat alleen naar binnen, want Leonie wil het niet nog een keer zien. Als hij kokhalzend weer naar buiten komt, vertelt hij dat het de vrouw van Robert is, en niet Jenny. Hierdoor ontstaat er twijfel over de werkelijke daden en zo word er voldoende spanning in het verhaal gehouden. Het is geen verhaal met een voorspelbaar eind, omdat er steeds weer wendingen voorkomen. Zo blijft de lezer goed alert. 

Titelverklaring 

De titel “De Kroongetuige” heeft twee betekenissen. 1 van deze 2 kan letterlijk uit het boek worden gehaald. Er vond een proces plaats tegen Thomas over de verdwijning van Jenny. Dit proces was afhankelijk van de man die tegenover het laboratorium woonde, hij was de kroongetuige. Soms zijn er citaten van de filosoof  Nietzsche terug te vinden. Hij zei ooit: Zijn niet de meeste huwelijken van dien aard dat men geen derde als kroongetuige wenst? Met dit ciatta wordt de titel verklaard. In een huwelijk is een kind meestal de beste kroongetuige. Thomas en Jenny kunnen geen kinderen krijgen, dus bij hen ontbreekt het aan een kroongetuige. Hij beschouwt het kind, dat Thomas en Leonie samen niet kunnen krijgen, in een huwelijk als onvrijwillige kroongetuige. 

Bronnen 

http://www.scholieren.com/boekverslag/61617

http://www.scholieren.com/boekverslag/42555

http://educatie-en-school.infonu.nl/samenvattingen/2405-boekverslag-de-kroongetuige.html

Opdracht Oeroeg door Hella S. Haasse, klas 6

Oeroeg

door Romy de Block, 6c 

Algemene Informatie 

Auteur: Hella S. Haasse

Titel: Oeroeg

Uitgever: Querido

Jaar van eerste uitgave: 1948

Aantal pagina’s: 88

Genre: Novelle

Samenvatting Oeroeg

De zoon van een Nederlandse administrateur groeit samen met Oeroeg, een jongen van Indonesische afkomst, op in het Nederlands-Indië van voor de Tweede Wereldoorlog.
Ze spelen ravotten en gaan er met z’n tweeën op uit. Er zijn tijdens hun jeugd wel enige duidelijke verschillen tussen de Oosterlingen en de Westerlingen, zoals de omgang met dieren. Hun vriendschap lijdt er echter niet onder.
De vader van de Ikpersoon is blij met hun vriendschap. ‘Ik’ wordt namelijk volgens hem te Indisch opgevoed. Hij hoort goed Nederlands te leren en naar school te gaan in plaats van zijn tijd door te brengen in de kampong. Na korte tijd moet ‘ik’ naar school in de stad.
Op een dag als er gasten zijn bij hem thuis gaat hij ‘s avonds mee zwemmen in het bergmeer Telega Hideung. Als het vlot kapot gaat, verdrinkt de ikpersoon bijna. De vader van Oeroeg, Deppoh, redt hem en verdrinkt zelf. Hierna verhuist Sidris, de moeder van Oeroeg een desa hoger op een berg. Na een tijdje komt Oeroeg weer beneden wonen als hij naar de Hollands-Indische school in Soekaboemi mag. De vader van de ikpersoon heeft dit voor hem betaald, mede vanwege het feit dat zijn vader omgekomen is voor het redden van ‘ik’. Oeroeg en ‘ik’ reizen elke dag met de trein heen en weer.
Op een gegeven moment gaat de moeder van de ikpersoon weg, na een verhouding met een employé. De vervangende employé, Gerard Stokman, onderneemt met de kinderen, zoals op jacht gaan naar wilde varkens. Op de verjaardag van ‘ik’ heeft zijn vader Oeroeg niet uitgenodigd. Voor het eerst wordt ‘ik’ zich bewust van het feit dat Oeroeg gezien wordt als een inlander.
Als vader op reis gaat, gaat de ikpersoon bij Lida wonen in Soekaboemi. Hij ziet Oeroeg nog wel af en toe, totdat Oeroeg ook bij Lida komt wonen. Lida helpt Oeroeg zich verder te ontwikkelen. Uiteindelijk zal hij voor arts gaan studeren.
Na verloop van tijd komt de vader van de ikpersoon weer terug, met een nieuwe vrouw. Hij kan echter niet met haar opschieten. ‘Ik’ ziet Lida en Oeroeg nog geregeld, die nu in Batavia wonen. De jongens, in hun puberteit, komen daar in aanraking met meisjes. In hun vriendschap ontstaat enige verwijdering als Oeroeg veel omgaat met Abdullah Haroedin in Soerabaja, waar hij nu studeert. Daar wordt Oeroeg de zelfbewuste inlander. Hij heeft veel kritiek op de gouvernementsregelingen op medisch en hygiënisch gebied.
De ikpersoon neemt afscheid van Lida en Oeroeg als hij gaat studeren in Delft voor ingenieur. Hij ontvangt nog wel brieven van Lida waarin blijkt dat Oeroeg erg verandert is. Hij schrijft dingen zoals: “ik heb veel contact met gelijkgezinden” en “er is veel te doen”. Oeroeg snapt deze uitspraken pas als hij terug is in Nederlands-Indië. Daar is het de tijd van het nationalisme na de politionele acties.
De ikpersoon komt Oeroeg vlak bij het meer tegen, Telega Hideung. Voor hem staat Oeroeg met een revolver in het Soedanees te schreeuwen dat hij weg moet, omdat hij anders schiet. De strijd heeft hem hard, meedogenloos en onpersoonlijk gemaakt. Was het werkelijk Oeroeg? De ikpersoon weet het niet meer.
Hij kende hem zoals hij Telega Hideung kende: een spiegelende oppervlakte, waarvan hij de diepte niet kon peilen.

Samenvatting Max Havelaar 

Havelaar is bestuursambtenaar in Lebak, op Java. Hij ziet daar veel onrechtmatigheden tegen de inheemse bevolking. Hij komt al snel in conflict met de plaatselijke regent. Havelaar beschuldigt hem van onderdrukking en uitzuiging van zijn volk. Door gebrek aan bewijs moet hij uiteindelijk ontslag nemen. Het boek is geschreven als aanklacht tegen de heersende situatie in Nederlands-Indië. 

Vergelijking 

Oeroeg: De ik'-figuur voelt een eerlijke vriendschap tegenover Oeroeg. Deze vriendschap is gebaseerd op gelijkheid. Toch is aan de vader-figuur te merken dat er helemaal geen gelijkheid bestaat. De Nederlanders voelen zich superieur tegenover de plaatselijke bevolking. Normaal had Oeroeg geen  goede toekomst gehad, maar doordat hij betrokken was in het leven van de ik-figuur, heeft hij toch veel onderwijs megekregen. Dit zorgde ervoor dat hij zich beter kon gaan ontwikkelen dan zijn andere familieleden. Ook na hun scheiding blijft de ik-figuur contact zoeken, in Soerabaja en later na zijn terugkeer in Nederlands Oost-Indië. 

Max Havelaar: Max Havelaar gaat over een man, die tegen het corrupte regeringssysteem probeert te vechten in Nederlands-Indië. Het boek is geschreven als een aanklacht tegen het misbruik van het cultuurstelsel, wat toen der tijd aanwezig was. Ook is het een aanklacht tegen herendiensten en tegen plichtsverzuim door Nederlandse ambtenaren in Nderlands Indië. 

Conclusie: Er is een verband te zien tussen beide boeken. Beiden spelen zich af in Nederlands-Indië. In de 2 boeken komt het thema ongelijkheid voor. Alleen is er in dit opzicht wel een duidelijke grens te trekken tussen de boeken. In Oeroeg gaat het over vriendschap tussen een Indische jongen en een Nederlandse jongen. Het thema ongelijkheid komt voor in het verhaal, maar dat heet geen overheersende kracht. het gaar vooral om het thema vriendschap. De jongens zien elkaar als gelijken, maar in het boek blijkt dit toch niet helemaal waar te zijn. 

Bij Max Havelaar echter, is ongelijkheid wel een van de belangrijkste thema's. Zoals net als genoemd, is het geschreven als aanklacht tegen het regeringssysteem, gebaseerd op ongelijkgeid. De Nederlanders hadden de leiding in Nederlands-Indië en onderdrukten de plaatselijke bevolking.

Er is dus een verband te zien, maar de werkelijke thema's wijken sterk af van beide boeken. 

Bronnen 

http://www.cyberschool.nu/school/boekverslagen/nederlands/haasse_oeroeg.html

http://leesdossierromydeblock.blogspot.nl/

http://nl.wikipedia.org/wiki/Max_Havelaar_(boek)