Door Romy de Block, 6C
Algemene informatie
Auteur: Frederik van Eeden
Titel: Van de koele meren des doods
Uitgever: Walvaboek
Jaar van eerste uitgave: 1900
Aantal pagina’s: 297
Genre: psychologische roman
Korte samenvatting
Hedwig Marga de Fontayna is halverwege de 19e eeuw opgegroeid in een Hollandse provinciestad. Ze groeit op in een rijk milieu, maar haar leven krijgt een ingrijpende wending als zowel zij als haar moeder tyfus krijgt. Hedwig overwint de ziekte, haar moeder echter niet. Moeder was een echte voorbeeldfiguur voor Hedwig en haar verlies kan dus niet één-twee-drie opgevangen worden.
Ieder lid van de familie verwerkt het verdriet op zijn/haar eigen manier. Hedwig heeft regelmatig huilbuien en wordt hierdoor als ziekelijk afgeschilderd. Ook haar vader toont geen greintje begrip. Haar karakter werd grotendeels door dit voorval gevormd. Haar jeugd verloopt verder moeizaam en na de zoveelste ruzie met de nieuwe huishoudster, die ook de moederrol op zich wil nemen, probeert Hedwig zelfmoord te plegen. Dit mislukt gelukkig
Ze raakt verwikkeld in enkele affaires maar blijkt geen kei in relaties te zijn. Al haar partners zijn eerder goede vrienden dan geliefdes. Ze krijgt tijdens haar relatie met muziekkant Ritsaart zelfs een kind, die echter na 23 dagen al sterft.
Ze raakt in Parijs verslaafd aan de morfine, wordt prostituée en beland na een zenuwinzinking in het ziekenhuis "Saint-Jean". Ze wordt daar verzorgt door de uitermate wijze verpleegster Laura, die telkens weer een opbeurend woordje voor haar klaar had. Na haar herstel probeert ze een vroegere relatie te herstellen met haar echtgenoot, maar tevergeefs. Op 33-jarige leeftijd sterft Hedwig aan longontsteking. Zo jong gestorven, maar wel erg veel meegemaakt.
Ieder lid van de familie verwerkt het verdriet op zijn/haar eigen manier. Hedwig heeft regelmatig huilbuien en wordt hierdoor als ziekelijk afgeschilderd. Ook haar vader toont geen greintje begrip. Haar karakter werd grotendeels door dit voorval gevormd. Haar jeugd verloopt verder moeizaam en na de zoveelste ruzie met de nieuwe huishoudster, die ook de moederrol op zich wil nemen, probeert Hedwig zelfmoord te plegen. Dit mislukt gelukkig
Ze raakt verwikkeld in enkele affaires maar blijkt geen kei in relaties te zijn. Al haar partners zijn eerder goede vrienden dan geliefdes. Ze krijgt tijdens haar relatie met muziekkant Ritsaart zelfs een kind, die echter na 23 dagen al sterft.
Ze raakt in Parijs verslaafd aan de morfine, wordt prostituée en beland na een zenuwinzinking in het ziekenhuis "Saint-Jean". Ze wordt daar verzorgt door de uitermate wijze verpleegster Laura, die telkens weer een opbeurend woordje voor haar klaar had. Na haar herstel probeert ze een vroegere relatie te herstellen met haar echtgenoot, maar tevergeefs. Op 33-jarige leeftijd sterft Hedwig aan longontsteking. Zo jong gestorven, maar wel erg veel meegemaakt.
Naturalisme
De naturalistische schrijvers willen een zo natuurgetrouw mogelijk beeld geven van de hoofdpersonen. Hierbij werd uitgegaan van psychologische waarnemingen. De verteller beschrijft de personages van buiten- en binnenuit. Hij geeft geen oordelen over de handelingen of gedachten. Omdat de verteller vrijwel onzichtbaar is, lijkt het of de naturalistische schrijvers objectief waren. Dit is echter niet het geval. Ze maakten gebruik van veel sombere invloeden:
- pessimisme: de werkelijkheid en het leven brengen onvermijdelijk en voornamelijk ongeluk en ellende voort.
- determinisme: de mens speelt een ondergeschikte rol in zijn eigen lot, dat van buitenaf bepaald wordt. Het is een product van de erfelijke eigenschappen die bij de geboorte zijn vastgesteld. De hoofdpersonen zijn vaak labiele, overgevoelige vrouwen uit de kringen van de gegoede bourgeoisie.
- fatalisme: het noodlot is onvermijdelijk en voorbeschikt.
Pro-argumenten
Pessimisme
Een pssimistische kijkt op de wereld is erg negatief. Zoals net al genoemd: de werkelijkheid en het leven brengen onvermijdelijk en voornamelijk ongeluk en ellende voort. Van de koele meren des doods is naar mijn mening een erg pessimistisch boek. Hedwig heeft vanaf het begin van het boek al een soort 'donkere vlek', die zij met zich meedraagt. Heel haar leven verlangt Hedwig naar rust en stilte. Volgens haar zal het volmaakte dit haar geven. Dit lukt echter niet, want niemand is volmaakt. Al het moois dat zij beleeft of ziet, wordt steeds weer aangetast door twijfel en naargeestigheid. Dit zorgt ervoor dat ze een steeds groter verlangen naar de dood krijgt. Ze denkt dat de dood haar zal voeren langs stille wateren, langs grote, koele meren, die haar zullen troosten, zoals een moeder troost.
Somberheid
De hoofdpersonen zijn vaak zwaarmoedige figuren die een uitzichtloos bestaan leiden. Dit is goed toe te passen op dit boek van Frederik van Eeden. Hedwig lijkt niet goed te kunnen genieten van het leven. Elke keer komt de somberheid, 'de donkere vlek' naar mijn mening, terug in haar leven. In het begin niet zo vaak, maar dit groeit uit tot meerdere keren op een dag. Het hele gevoel wat ik bij het boek kreeg, is donker en somber. Vrij weinig wordt het thema blijdschap aangehaald. Een van de weinige keren wanneer Hedwig zich vrolijk of opgelucht voelt, is wanneer de zus van haar vriend overlijd.
Objectiviteit
Zoals eerder genoemd, zijn de vertellers in naturalistische romans niet objectief. Bij Frederik van Eeden ging het om méér dan een objectieve, natuurgetrouwe beschrijving. Hij gebruikte het genre van de psychologische roman om zijn ideeën en idealen uit te dragen. De verteller nam geen neutraal standpunt in.
Contra-argument
Determinisme
Het determinsme gaat ervan uit dat het lot van iemand van buitenaf bepaald wordt. Het lot is het product van de eigenschappen die bij de geboorte al zijn vastgesteld. Het determinesme ontkent het bestaan van de vrije wil. Men wordt beinvloed door milieu, opvoeding en klimaat.
Frederik Van Eeden stond afwijzend tegenover de onverhulde beschrijvingen van seksualiteit door naturalistische romanciers. Van Eeden vond seksualiteit een delicate zaak, die niet ontheiligd mocht worden door alles te vertellen hoe het er werkelijk aan toe ging, zoals de vele naturalisten deden. Ook werd Hedwig niet afgeschilderd als iemand die het slachtoffer is van haar aanleg en van ongunstige milieu-factoren, zoals vele andere naturalistische schrijvers doen. In het voorwoord van de tweede druk wilde hij laten zien:
hoe het mogelijk is, deze ogenschijnlijke overmachtige en overweldigende invloeden onzer kranke maatschappij, ondanks de ongunstigste lotswisseling, door het allertederst zielsgestel te weerstaan, en ondanks diepsten val tot eindelijk heil te verwerken, mits geloofdsmoed en Godsvertrouwen bewaard worden (p. 6).
Conclusie
Naar mijn mening kan het boek Van de koele meren des doods een naturalistische roman genoemd worden. De verteller van het verhaal is niet objectief, het hele verhaal en de gedachten zijn vrij somber en Hedwig is erg pessimistisch. Deze kenmerken wegen niet op tegen het contra-argument van het determinsme.
Bronnen
http://nl.wikipedia.org/wiki/Naturalisme_(literatuur)
http://www.scholieren.com/boekverslag/53848
http://www.scholieren.com/boekverslag/55829
Geen opmerkingen:
Een reactie posten